Vennensleutel


Zuur Ven

Het merendeel van de vennen in Nederland is van nature zuur. Het water heeft een buffercapaciteit van minder dan 50 micro-equivalent  bicarbonaat (HCO3-) en carbonaat (CO32-) per liter en een pH die gemiddeld beneden 4,5 ligt. Zure vennen liggen vaak in de hoge delen van het dekzandlandschap en ontvangen regenwater of zuur grondwater. Er is sprake van een schijngrondwaterspiegel of er is contact met een grondwatersysteem dat in de bovenlaag geheel zuur is. 

 

Veel waterplanten en -dieren kunnen niet leven in zuur water. Voor slakken en kreeftachtigen is het ontbreken van kalk een probleem, vissen hebben snel last van het in zuur water oplossende aluminium. Planten hebben last van de ongunstige aluminium/calcium verhouding, maar ook is stikstof voornamelijk beschikbaar als ammonium en opname van dit ammonium in een zuur milieu leidt bij planten tot interne verzuring. Verder is in de waterlaag van zure vennen met een minerale zandbodem weinig koolstof aanwezig, waardoor groei van ondergedoken waterplanten nauwelijks mogelijk is. De plantengroei van de zure plas en de venoever, is daardoor vaak beperkt tot wat Knolrus (Juncus bulbosus), twee soorten veenmos (Sphagnum cuspidatum en S. denticulatum) en Vensikkelmos (Warnstorfia fluitans, vroeger Drepanocladus fluitans). In dergelijke vennen komen diverse soorten ongewervelden voor. Kenmerkend zijn vier soorten libellen die er in grote aantallen kunnen vliegen: de Zwarte heidelibel (Sympetrum danaea), de Viervlek (Libellula quadrimaculata), de Watersnuffel (Enallagma cyathigerum) en de Gewone pantserjuffer (Lestes sponsa) voor. Ook zijn het goede voortplantingsplaatsen voor heikikkers.

 

In zure vennen met een toevoer van kooldioxide (CO2) via grondwater of vanuit een venige bodem gaat de plantengroei sneller en vindt veenvorming plaats. Er kunnen dan waardevolle hoogveengemeenschappen ontstaan op de oevers of op drijftillen in het water. De zure vennen met een toevoer van grondwater bezitten vaak hoge natuurwaarden. Ze zijn met name van belang voor het behoud van de flora van de soortenrijke natte heide en het hoogveen en voor de fauna die afhankelijk is van hoogveenachtige vegetaties

 

fig A21-1.pngfig A21-2.pngfig A21-3.pngfig A21-4.png

 

Figuur A - D: Het zure viertal is een groepje libellensoorten dat in zure vennen zeer talrijk kan zijn: (van links naar rechts) Zwarte heidelibel, de Viervlek, de Watersnuffel en de Gewone pantserjuffer. Foto’s van Böhringer Friedrich, T. Brenson, L.B. Tettenborn en Christian Fischer.