Index
Hydrologie herstellen
Zoals voor vrijwel alle natte natuurtypen geldt, is een goed functionerende hydrologie een essentiële basis. Vaak zijn grondwaterstromen verminderd en is de kwaliteit van het grondwater achteruit gegaan. In onderstaande tabel is voor de belangrijkste herstelmaatregelen weergegeven of deze herstel van kwantiteit of kwaliteit van het grondwater bevorderen.
Tabel: Overzicht van de belangrijkste hydrologische herstelmaatregelen en hun invloed op het herstellen van grondwaterstromen (= kwantiteit) en de (grond-)waterkwaliteit.
Maatregel
Kwantiteit
Kwaliteit
++
+/0
++
+/0
+
+
+
+
0
++
0
+
+
0
Via het grondwater wordt onder meer bicarbonaat, kooldioxide en ijzer aangevoerd, waarmee buffering, voedselarmoede en groei van ondergedoken waterplanten mogelijk worden gemaakt en gradiënten in waterkwaliteit ontstaan. Herstel van de hydrologie heeft ook een landschappelijke component. Belangrijk is om te achterhalen hoe het hydrologische systeem oorspronkelijk gefunctioneerd heeft en of dit nog te herstellen is. Bedenk daarbij dat veranderingen in het inzijggebied, zoals daling van het grondwaterpeil en verandering van het landgebruik, grote invloed hebben op de kwaliteit van het grondwater.
Herstel van hoge grondwaterstanden in het inzijggebied kan een flinke invloed hebben op de kwaliteit van het toestromende grondwater. In het inzijggebied worden sommige bodemlagen weer nat, waardoor daar weer reductieprocessen gaan overheersen in plaats van oxidatieprocessen. Het gevolg is dat ter plekke sulfaat in de vorm van sulfaat kan worden vastgelegd, nitraat kan worden omgezet in ammonium en gereduceerd ijzer weer in oplossing kan gaan. Het grondwater wordt hierdoor armer aan nitraat en sulfaat, maar rijker aan buffering, ijzer en soms ook ammonium.
Indien het grondwater inmiddels belast is met nitraat, sulfaat of fosfaat, heeft het meestal geen zin om de toestroming van dit grondwater te stimuleren. Bekijk dan eerst of er door wijzigingen in het inzijggebied iets aan de vervuiling gedaan kan worden. Vaak zal er een specialist nodig zijn om een goede afweging te kunnen maken tussen de nadelen van vervuiling en de voordelen van toestroming van bijvoorbeeld bufferstoffen, kooldioxide en/of ijzer.
Let op: sommige organismen leven vrijwel exclusief op de vochtige venoevers. Al hoewel zij in theorie zullen profiteren van hydrologisch herstel, kan een snelle stijging van het waterpeil ook gevaarlijk zijn. Het is belangrijk om deze organismen de tijd te geven zich aan te passen aan het hogere waterpeil, door bijvoorbeeld het vernatten langzaam in de loop van meerdere jaren te realiseren. De levensgemeenschap van Klokjesgentiaan, knoopmier en Gentiaanblauwtje is een voorbeeld van een groep organismen die erg gevoelig zijn voor plotselinge vernatting. Een ander belangrijk aspect is dat de organismen ook in de ruimte uitwijkmogelijkheden moeten hebben. Dat betekent dat voorafgaand aan hydrologisch herstel en vernatting, bekeken moet worden of er hoger op de oever plek is waar de organismen naar toe kunnen. Het gebeurt namelijk nogal eens dat de waterspiegel van vennen stijgt tot in het Gagelstruweel dat zich op de oevers bevindt, waardoor kenmerkende amfibische planten geen groeiplek meer hebben en verdwijnen.
Figuur: Kwelstrook langs het Moseven (Brabanste wal), die ontstaan is door het afdammen van een in het ven uitkomende greppel. Op de strook hebben zich inmiddels Kleine zonnedauw, Witte snavelbies, Moeraswolfsklauw, Wrattig veenmos en Beenbreek gevestigd.
-
Beheer
-
Herstelbeheer
-
Hydrologie herstellen